15 jaar InnoBeweegLab
Het is 15 jaar geleden dat de basis gelegd werd voor wat nu intussen InnoBeweegLab heet. In 2008 startte namelijk het fieldlab Breedtesport. Het fieldlab werd in 2010 officieel InnoSportLab Sport & Beweeg waarna het in 2022 de huidige naam InnoBeweegLab kreeg. Samen met een aantal betrokken personen blikken we terug op deze periode. Wat herinneren zij zich nog van hun betrokkenheid, hoe hebben zij een bepaalde periode ervaren en wat zijn voor hen de hoogtepunten geweest?
Het ontstaan van het innovatie fieldlab
We trappen af met twee personen die vanaf het begin af aan betrokken zijn geweest bij de opzet van het fieldlab voor de breedtesport: Rene Wijlens en Mark van Rooijen. Rene Wijlens heeft destijds vanuit zijn rol als Manager TNO Sport het initiatief genomen om sport en bewegen met een open innovatieve aanpak tot ontwikkeling te brengen. Dit resulteerde tot het door TNO Sport geleide programma Samen voor goud 2002-2005.
“Vanaf het begin speelden field labs/living labs een belangrijke rol: innoveren met en voor de eindgebruiker. Het succesvolle project Samen voor goud was de basis voor het innovatieprogramma InnoSportNL dat in 2006 met 30 M€ van start ging.”
Verschillende innovatie labs werden in die periode opgericht, bijvoorbeeld rondom zwemmen en voetbal. In het bestuur van de stichting Sports & Technology werd ook gediscussieerd over de opzet van living labs rondom andere sporten zoals aangepast sporten, gymnastische sport en richting breedtesport. Rene vertelt: “Met Cees van Bladel namens Sports & Technology en Guus Hulshof en Mark van Rooijen namens Gemeente Eindhoven werd de basis gelegd voor de opzet van wat nu InnoBeweegLab is.”
Mark van Rooijen is momenteel beleidsadviseur Sport bij de Gemeente Eindhoven en is daarom nog steeds betrokken bij onze organisatie. “Rond 2007 kwamen een aantal ontwikkelingen samen; we werkten in de regio Eindhoven al een aantal jaren met de stichting Sports & Technology aan de ontwikkeling van sportinnovaties. Enerzijds om prestaties van de topsport te verbeteren, anderzijds om de sportdeelname (van de zogenaamde breedtesport) te vergroten.”
De Gemeente Eindhoven, Sports & Technology en provincie Noord-Brabant geloofden naast de topsport labs ook in een InnoSportLab voor de breedtesport. In 2008 begonnen deze partijen op eigen initiatief met het fieldlab Breedtesport. Mark licht toe: “Juist daar konden grote resultaten geboekt worden om meer mensen aan het sporten en bewegen te krijgen en om een grote markt aan te spreken. Een lobby naar InnosportNL, met directeur George de Jong, om van het fieldlab een InnoSportLab te maken had succes! Er kwam een structurele bijdrage voor een zogenaamde fieldlab manager om op een terrein van 20.000 m2 te experimenteren met nieuwe typen kunstgras, ledverlichting buiten (wereldprimeur), (interactieve) speeltoestellen etc.”
Het sportpark in Eindhoven Noord werd ook wel de technologische proef(speel)tuin genoemd. “Anno 2023 is InnoBeweegLab verhuisd naar Strijp-S, middenin de
actuele sportinnovatie scene. De gemeente is zeer tevreden met het maatschappelijk rendement van InnoBeweegLab”, aldus Mark.
Rene Wijlens
Mark van Rooijen
De eerste labmanager
De eerste labmanager van InnoBeweegLab was José van Boxmeer; een belangrijk sleutelfiguur die haar stempel op de koers van het lab heeft weten te zetten. José rondde in de zomer van 2009 haar afstudeeronderzoek af bij InnoSportLab de Tongelreep toen zij via diens labmanager Roald van der Vliet in contact kwam met Mark van Rooijen.
“De Stichting InnoSportNL had toen al een aardige naam gekregen binnen sportlievend Nederland.” José vertelt dat er op dat moment plannen bleken te liggen om de formule voor het ontwikkelen van innovatieve hulpmiddelen voor de topsport, te vertalen naar de breedtesport. “Dat klonk mij zeer interessant in de oren en in het voorjaar van 2010 kwam het telefoontje of ik officieel wilde solliciteren naar de rol van fieldlab manager”.
In samenwerking met partners InnoSportNL, NOC*NSF, NISB (nu Kenniscentrum Sport & Bewegen), Sports & Technology en Gemeente Eindhoven werd InnoSportLab Sport & Beweeg vanaf juni 2010 een feit. Volgens José stonden de eerste jaren van het lab vooral in het teken van bouwen aan een eigen visie, waarbij alle stakeholders de ruimte kregen voor hun eigen doelstellingen. “Ondanks dat op grote lijnen de 5 samenwerkingspartners hetzelfde belang hadden en dezelfde hogere doelen nastreefden, wilden er nog wel eens conflicterende belangen zijn als het ging om de details en de uitvoering. Waarschijnlijk daarom werd er, zeker in die eerste jaren, minder gewerkt vanuit de vraag van de sport, maar meer vanuit het aanbod van innovatieve ondernemers.”
José licht ook een aantal hoogtepunten uit waaronder het aandienen van het Europese ProFit FieldLabs project (Interreg) in de periode tussen 2012 en 2015. “Dat was een mooi project waarin we de kans kregen om met onze Nederlandse ervaring andere steden in Europa vooruit te helpen.”
Met Sports & Technology als penvoerder binnen dit project kenmerkt ook Rene Wijlens dit als een belangrijke boost binnen de ontwikkeling van InnoBeweegLab. “Het project richtte zich op de versterking van het lab en de ontwikkeling van diensten. Het leverde een enorme investeringsboost op en het bood InnoBeweegLab de mogelijkheid om diverse bedrijven te ondersteunen en nieuwe startups te initiëren.”
José vervolgt haar verhaal: “Het was ook in die tijd dat de focus van het lab meer begon te verschuiven naar de ongeorganiseerde sport, onder andere door de invloed van een veranderende sportmaatschappij. Meer en meer ging het lab nadenken over sportfaciliteiten in de openbare ruimte, waar iedereen gebruik van kon maken wanneer ze maar wilden.”
“Als manager van een lab dat zijn bestaansrecht ontleent aan de doelstelling dat heel Nederland een leven lang gezond moet kunnen sporten, klinkt ‘sports anywhere, anytime, for anyone’ natuurlijk fantastisch, maar tegelijkertijd leek het ook een (beginnende) bedreiging voor onze Nederlandse sportverengingscultuur.”
José van Boxmeer
“Mijn fijnste herinneringen aan mijn werk als labmanager zijn toch vooral aan het enthousiaste team en de contacten waarmee ik elke dag mocht werken. Ondanks dat ik nu in een compleet andere sector werk, vind ik het nog altijd prachtig om te zien hoe (nieuwe) sporten zoals You.Fo, die als relatief onbekende ontwikkelingen bij het lab kwamen, nu wereldwijd met zoveel succes worden uitgerold. Het maakt me trots om mijn eigen kinderen nu tijdens een schoolsportdag te kunnen zien spelen met producten die ooit door InnoBeweegLab zijn getest.”
Naar een zelfstandige stichting
Rene legt uit dat met het aflopen van het InnoSportNL programma in 2015-2016 bij de gemeente Eindhoven de behoefte ontstond om het innovatielab voor de breedtesport, toen nog InnoSportLab Sport & Beweeg, op eigen benen te laten staan en om te bouwen naar een zelfstandige stichting.
“Dit paste in de regionale ambitie van de provincie om tot een netwerk van zelfstandig opererende labs te komen. Hiermee werd ik, samen met Marc van der Zande namens InnoSportNL, een van de oprichtende bestuursleden van de stichting InnoSportLab Sport & Beweeg. Jose van Boxmeer werd in 2014 als fieldlab manager opgevolgd door Lenneke de Voogd, die op haar beurt eind 2015 werd opgevolgd door huidig directeur-bestuurder Harmen Bijsterbosch.”
Sportinnovatorcentrum
Sinds de start van het Topteam Sportinnovator begin 2016 en het Sportinnovator-programma is Harry van Dorenmalen als voorzitter van het Topteam bij de ontwikkeling van het InnoBeweegLab betrokken. Dat is de helft van de 15 jaar! Samen met hem blikken we terug op deze periode. Ook hij licht een aantal ontwikkelingen binnen InnoBeweegLab uit.
“De transitie van InnoSportLab Sport & Beweeg naar InnoBeweegLab heb ik van dichtbij meegemaakt. InnoBeweegLab heeft hiermee laten zien voorloper te zijn in wat tegenwoordig nodig is om innovatie te vertalen naar de praktijk en impact te maken. InnoBeweegLab heeft zichzelf opnieuw uitgevonden. Met een duidelijke focus op onderzoek en innovatieve oplossingen om meer sporten en sportief bewegen mogelijk te maken in de openbare ruimte. InnoBeweegLab neemt klanten daarin mee en is een grote inspiratie geweest dat mensen nu doet volgen.”
“InnoBeweegLab loopt 7 jaar voor door tijdig en overtuigd innovatief leiderschap genomen te hebben.”
Harry van Dorenmalen
Harry legt uit dat InnoBeweegLab als een van de eerste centra ook echt begrepen heeft dat communicatie en uitdragen belangrijk is. “Communicatie is ook motivatie en inspiratie en dat draagt InnoBeweegLab als geen ander uit. Zonder overigens naast hun schoenen te gaan lopen. Waar InnoBeweegLab eerst vooral actief was in de regio Eindhoven en daaromheen hebben zij het bereik weten te vergroten en is er steeds meer sprake van landelijke profilering, en zelfs overzee!”
Harry sluit zijn verhaal af met een oproep aan ons allemaal: “Met z’n allen hebben we de grote opgave om Nederlanders meer aan het sporten en sportief bewegen te krijgen. De ambitie van het kabinet is dat in 2040 ten minste 75% van de Nederlanders voldoet aan de beweegrichtlijn. Het is belangrijker dan ooit dat het InnoBeweegLab hieraan blijft meewerken.”